داروهایتان را با آب‌ میوه مصرف‌ نکنید

منتشر شده در شنبه, 10 بهمن 1394 20:09 | نوشته شده توسط مهرآرا اکنچی - دانشجوی داروسازی |

| بازدید: 7441

احتمالاً شما راجع‌به تداخل عصاره‌ی گریپ‌فروت و داروهای تجویزی مطالبی را خوانده‌اید. این خطر جدی می‌باشد و می‌تواند با مقدار کم ۲۰۰ میلی‌لیتر از عصاره‌ی گریپ‌فروت رخ‌دهد ؛ به‌طوری که دوز مؤثر دارو را ۲ تا ۳ برابر افزایش‌دهد. با این حال در چند سال گذشته ، تحقیقات جدید نشان‌ داده‌اند که دیگر آب‌میوه‌ها از جمله آب پرتقال و سیب نیز می‌توانند در مقدار داروی جذب‌شده تأثیر داشته‌باشند با این تفاوت که این آب‌میوه‌ها برعکس عصاره‌ی گریپ‌فروت عمل‌می‌کنند ؛ یعنی سبب کاهش سطح سرمی دارو می‌شوند.

یکی از محقق‌ها با مردی برخورد کرد که همسرش به‌دلیل سرطان ، شیمی درمانی می‌شُد و به‌ منظورسم‌زدایی روزانه ۳ لیتر از آب‌میوه‌ها و آب‌سبزیجات استفاده می‌کرد. مرد می‌خواست بداند که آیا این آب‌میوه‌ها و سبزیجات تداخلی در روند شیمی درمانی همسرش ایجاد می‌کند و یا خیر، که پاسخ مثبت می‌باشد!

تداخلات بالینی آب‌میوه‌ها و دارو‌ها به دو دلیل ایجاد می‌شوند: یکی اینکه می‌توانند سبب افزایش و یا کاهش چشمگیر در سطح سرمی دارو شوند و دیگر اینکه بیشترین تداخل هنگامی صورت می‌گیرد که آب‌میوه‌ها و دارو به‌طور همزمان مصرف‌ ‌شوند، و بسیاری از مردم داروهای خود را با آب‌میوه‌ها مصرف‌ می‌کنند.

مکانیسم عمل :

تداخل دارو و عصاره‌ی گریپ‌فروت به‌دلیل بیوفلاوونوئیدهای موجود در گریپ‌فروت می‌باشد که سبب مسدود کردن آنزیم CYP₃A₄ در دیواره‌ی روده می‌شوند. بنابراین سبب عدم متابولیسم دارو در دیواره‌ی روده و سلول‌های کبدی می‌شود. درنتیجه، سطح سرمی داروها افزایش می‌یابد. توجه‌ داشته‌ باشید که این اختلال با گریپ‌فروت فقط در مورد داروهایی رخ‌ می‌دهد که توسط آنزیم CYP₃A₄ متابولیزه می‌شوند.

آب پرتقال و سیب اثر متفاوتی دارند. آن‌ها حاوی بیوفلاوونوئیدهایی به‌نام هسپریدن و فلوریزین و ... می‌باشند که می‌توانند پروتئین انتقال‌دهنده آنیونی آلی (OAT-P) را مسدود کنند ، این پروتئین انتقال‌دهنده در دیواره‌ی روده قرار دارد که در مسیر گردش‌خون سیستمیک دارای پمپ‌های درونی و بیرونی به‌ سمت هپاتوسیت‌ها می‌باشد. هنگامی که بیوفلاوونوئیدهای موجود در آب سیب و پرتقال سبب مسدود‌ شدن این پروتئین‌های انتقال‌دهنده می‌شوند؛ سطح سرمی دارو در مسیر سیستمیک گردش‌خون کاهش می‌یابد.

یک مثال خوب از تداخل دارو و میوه؛ تداخل بین آب‌ سیب و داروی آتنولول می‌باشد که این دارو در بیمارانی که فشارخون بالایی دارند تجویز می‌شود. آتنولول در دیواره‌ی روده کاملاً به پروتئین OAT برای انتقال وابسته می‌باشد. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که مصرف ۶۰۰ میلی‌لیتر آب‌سیب پس از ۱.۵ ساعت بعد از مصرف آتنولول باعث کاهش اثر ۵۸ درصدی در اثربخشی دارو می‌شود. مصرف ۱۲۰۰ میلی‌لیتر آب‌سیب ۳ ساعت پس از مصرف آتنولول باعث کاهش سطح سرمی دارو تا ۸۲ ٪ می‌شود. مطالعه‌ی دیگر در مورد داروهای مسدود کننده‌ی گیرنده‌ی بتا مانند سلیپرولول نشان‌ می‌دهد که ۲۰۰ میلی‌لیتر از آب ‌پرتقال ۲ ساعت پس از مصرف سلیپرولول می‌تواند سطح سرمی سلیپرولول را تا ۸۰٪ کاهش دهد. پس می‌توان نتیجه گرفت که هر دوی این داروها براثر مصرف همزمان با آب‌میوه‌هایی نظیر پرتقال و سیب بی‌اثر خواهند شد.

خوشبختانه اثر مسدود‌کنندگی روی پرتئین OAT تنها تا چند ساعت باقی می‌ماند. مهم‌ ترین تداخل هنگامی صورت می‌گیرد که آب‌میوه در مدت ۲ ساعت پس از مصرف‌ دارو نوشیده ‌شود. به‌ نظر می ‌رسد اگر ۴ ساعت یا بیشتر پس از مصرف دارو، آب‌ میوه نوشیده‌ شود تداخلی با دارو دیده‌ نمی‌شود.

خانواده‌ی داروهای OATP توسط پروتئین انتقال‌دهنده آنیونی آلی (OAT-P)‌ متابولیزه می‌شوند که شامل : فکسوفنادین ، دیگوکسین ، پراواستاتین ، روسوواستاتین ، متوترکسات ، فلوروراسیل ، تیروکسین ، پنی‌سیلین ، زیدوودین و آسیکلوویر و ... می‌باشند. این پروتئین انقال‌دهنده نه‌تنها در روده و کبد وجود دارد، بلکه در کلیه و مغز نیز شناسایی شده‌است. پس بدون شک اثرات فیزیکی در تداخل آب میوه و دارو بسیار پیچیده می‌باشد.

در این میان، باید به بیماران توصیه‌کرد که در هنگام مصرف داروهایشان از آب به‌جای آب‌میوه استفاده‌کنند.

تداخلات بین دارو و آب پرتقال و سیب	تداخلات بین دارو و عصاره‌ی گریپ‌فروت
فکسوفنادین	فلودیپین
آتنولول	استروژن
اریترومایسین	سیمواستاتین
دیگوکسین	کافئین
روسوواستاتین	کوئتیاپین
تیروکسین	اکسی‌کدون
آلیسکرین	زولپیدم

مطلب مرتبط : تداخلات دارویی گریپ‌فروت

منابع

Bailey D, Dresser G, Arnold MO. Grapefruit–medication interactions: Forbidden fruit or avoidable consequences CMAJ, March 5, 2013, 185(4) 309-15

Bailey DG. Fruit juice inhibition of uptake transport: a new type of food–drug interaction. Br J Clin Parmacol 2010; 70(5): 645-55

MJ Dolton MJ, Roufogalis BD and McLachlan AJ. Fruit Juices as Perpetrators of Drug Interactions: The Role of Organic Anion–Transporting Polypeptides. Clin Pharmacol Ther 2012; 92(5): 624-30

Jeon, H.et al. Apple juice greatly reduces systemic exposure to atenolol. Br. J.Clin. Pharmacol 2013; 75 (1): 172-9

Lilja, J.J., Juntti-Patinen, L. & Neuvonen, P.J. Orange juice substantially reduces the bioavailability of the beta-adrenergic-blocking agent celiprolol. Clin.Pharmacol. Ther. 75, 184–190, 2004

دسته: تداخلات غذا و دارو

پربازدید ترین ها

داروهایتان را با آب‌ میوه مصرف‌ نکنید