بزرگترین دغدغه ی محققان و صنعت مواد غذایی در دو قرن گذشته، تولید مواد غذایی با خاصیت دارویی و nutraceutical بوده است. به تازگی فعالیت زیستی اجزا و محصولات غذایی به منظور تغییر نگرش و آگاهی مصرف کنندگان، مخصوصا در زمینه ی خواص آنتی اکسیدانی، ضد باکتری، ضد سرطانی و ضد دیابتی، مورد مطالعه گسترده قرار گرفته است. این ترکیبات غذایی زیست فعال ممکن است به صورت طبیعی یا سنتزی در تولید مواد غذایی استفاده شوند و شامل ω-3 اسیدهای چرب، ویتامین ها، پروبیوتیک ها، فیبر، مواد گیاهی (به عنوان مثال، فنولیک و تانن) و پپتیدهای زیست فعال (به عنوان مثال، انسولین) می باشند. اجزا زیست فعال ممکن است از طریق تولید مواد غذایی و یا عمل آوری به یکی از دو صورت بهبود طبیعی (مانند تهیه سرکه از انگور) یا غنی سازی ماده غذایی ( مانند افزودن امگا 3 به روغن ها و شیر) باعث افزایش کیفیت ماده غذایی شوند.

پروبیوتیک ها و ژل رویال

ژل رویال ماده ای است که به خاطر دارا بودن ترکیبات زیست فعال موجود در آن شناخته شده است. این ژل شیری رنگ به صورت ترشح از غدد فک پایینی و حلق زنبور کارگر برای تغذیه ی لاروها ترشح می شود. به طور کلی، ژل رویال از آب (50-60 درصد)، پروتئین (18٪)، کربوهیدرات (15٪)، چربی (3-6٪)، خاکستر معدنی (1.5٪) و ویتامین ها تشکیل شده است. علاوه بر اجزا گفته شده، ژول رویال حاوی مقادیر زیادی مواد فعال زیستی مانند 10-هیدروکسی-2- اسید decenoic، اسیدهای چرب، پپتید ها و فلاونوئیدها  می باشد. تنوع در ترکیبات فعال زیستی، مانند فنول ها و پپتیدها، در ژل رویال به منابع گل آن بستگی دارد. برای مثال، اردن به دلیل دارا بودن تنوع زیستی و گیاهی بالا، یک منطقه شناخته شده برای تهیه ی مواد اولیه مورد استفاده در صنایع غذایی و دارویی می باشد. بر اساس مطالعات صورت گرفته بر روی ترکیبات فنولیک گیاهی، اثراتی بسیار خوب برای کاهش  ریسک ابتلا به بیماری های قلبی، ضد باکتریایی، ضد قارچی،   ضد ویروسی، ملین و خاصیت ضد التهابی مشاهده شده است.

هیدرولیز پروتئین های غذایی دارای کاربردهای مختلفی در صنعت غذایی و دارویی، مانند  بهبود عملکرد، خواص آنتی اکسیدانی و خواص تغذیه ای غذاها می باشد. هیدرولیز پروتئین های غذایی می تواند از طریق تخمیر و یا تغییرات اسید و باز صورت گیرد. یکی از راه های تخمیر پروتئین ها، استفاده از پروبیوتیک ها می باشد. 

پروبیوتیک ها دارای اثرات بهداشتی و فیزیولوژیک متفاوت هستند که برخی از آن ها عبارتند از: " تولید برخی آنزیم های گوارشی و ویتامین ها، کاهش pH روده، تولید مواد ضد باکتری (باکتریوسین ها، اسیدهای آلی، دی استیل، پراکسید هیدروژن)، تحریک سیستم ایمنی بدن، از بین بردن مواد سرطان زا و   کاهش فعالیت آنزیم های مدفوع."

بیشترین مطالعه ی صورت گرفته پیرامون پروبیوتیک ها، در مورد bifidobacteria و lactic acid bacteria بوده است. این دو باکتری از باکتری های معمول روده و همچنین مطمئن برای استفاده در صنعت دارویی و غذایی محسوب می شوند.

العودت و همکارانش در سال 2014 از تخمیر شیر استفاده نموده و گزارش دادند که شیر تخمیر شده با سطوح مختلفی از ژل رویال به همراه لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، خواص بالقوه ای را در درمان قند خون (دیابت نوع 2)، فشار خون بالا،  سرطان روده بزرگ و پوست از خود نشان می دهد.

پیشنهاد

با توجه به مطالب گفته شده، ترکیبی از ژل رویال به عنوان فعال زیستی، همراه با ماده ی غذایی، می تواند روشی نوین و کارآمد برای کنترل نشانه های بیماری های مزمن و درمان آن ها به طور طبیعی باشد. این روش پتانسیل جایگزینی درمان دارویی، با عوارض کمتر، را دارد.

منبع

MUHAMMAD H. ALU’DATT et al, 2015, PROBIOTICS IN MILK AS FUNCTIONAL FOOD, Journal of Food Safety