غذاها و نوشیدنی های بدون شکر یا رژیمی در بین مردم سراسر جهان به دلیل عوارض کمتری که نسبت به محصولات غیر رژیمی ایجاد می کنند، از محبوبیت ویژه ای برخوردارند. مصرف کنندگان، محصولات شیرین ولی بدون شکر را بنابر دلایلی همچون جلوگیری از پوسیدگی دندان، کنترل چاقی و پیشگیری از دیابت، به مواد غذایی غیر رژیمی ترجیح می دهند. طبیعتا این ویژگی به دلیل وجود شیرین کننده های موجود در آن ها است. از شیرین کننده های متنوعی همچون آسپارتام، نئوتام، ساخارین، سوکرالوز و ... برای تهیه غذاها و نوشیدنی های رژیمی استفاده می شود. قبل از استفاده گسترده از یک افزودنی غذایی، لزوم بررسی همه ی جوانب آن به منظور اطمینان از سلامت غذایی و تضمین سلامت مصرف کننده امری واجب است. در این مقاله به بررسی امنیت استفاده از Advantame به عنوان یک شیرین کننده و افزودنی غذایی مورد پذیرش FDA پرداخته شده است.

بررسی آدوانتام( Advantame)

این افزودنی مشتقی از آسپارتام است و خاصیت شیرین کنندگی آن 37000 بار از ساکارز قوی تر است. آدوانتام در شرایط طبیعی تا حدود 5 سال پایداری دارد و تنها در مواردی مانند نوشیدنی های با pH اسیدی و مواد غذایی گرمادیده ناپایدار است. متابولیسم و سمیت متابولیت اصلی آدوانتام، ANS9801، در موش، رت، خرگوش، سگ و انسان بررسی شده، که نشان می دهد این افزودنی به سرعت ولی با مقدار کم جذب بدن می شود و مسیر اصلی دفع آن هم مدفوع می باشد. 

بر اساس پژوهش های صورت گرفته، خاصیت کارسینوژنی، جهش زایی و شواهدی از تجمع ANS9801 اسید در افراد سالم و مبتلا به دیابت نوع دوم پس از 4 یا 12 هفته مصرف در مورد این ماده تاکنون مشاهده نشده و تنها برخی اختلالات گوارشی در خرگوش گزارش شده است.

البته باید به این نکته هم اشاره کرد که به دلیل تنوع و ناشناخته بودن یک مکانیسم اساسی، نمی توان در مورد تجمع یا عدم تجمع آدوانتام یا ANS9801 نظر قطعی داد. با توجه به مطالعات صورت گرفته روی موش به مدت 13 هفته و سگ به مدت 1 سال، بعد از مصرف این شیرین کننده با غلظت mg /kg 50000 و انجام آزمایش های خون، شیمی خون و ادرار، شواهدی مبنی بر افزایش وزن و کاهش بازده غذایی بدست آمد که در غلظت های پایین به قدری این اثرات خفیف است که می توان از آن چشم پوشی کرد و احتمالا علت اصلی این مشاهدات، تغییر در رژیم غذایی حیوانات مورد آزمایش بوده است. در مورد اثرات آدوانتام  بر انسان، سه آزمایش بالینی با تک دوزهای 0.5 mg/kg صورت گرفت و نتایج بسیار خوبی؛ از جمله عدم تاثیر این ماده بر سطح گلوکز خون و همچنین عدم تاثیر بر مقاومت نسبت به انسولین در افراد دیابتی، مشاهده شد.

جمع بندی

با توجه به سمیت کم، خاصیت شیرین کنندگی بسیار قوی و عدم تاثیر بر میزان قند خون خصوصا در بیماران دیابتی ، می توان بر گستره ی استفاده از آدوانتام افزود. از این شیرین کننده می توان به عنوان جایگزین شیرین کننده های معمولی برای تهیه ی غذاها و نوشیدنی های رژیمی از جمله شکلات ها، آبنبات ها و نوشابه های رژیمی بهره برد.

منابع

Manfred Kroger, Kathleen Meister, and Ruth Kava, 2006 , COMPREHENSIVE REVIEWS IN FOOD SCIENCE AND FOOD SAFETY, vol 6, pp 35-47

 EFSA Panel on Food Additives and Nutrient Sources added to Food, 2013, Scientific Opinion on the safety of advantame for the proposed uses as a food additive, EFSA J