امنیت و سلامت غذایی در واقع بسته به دانستن راهکارهایی است که از طریق آنها میتوان از شیوع  باکتری ها در مواد غذایی هنگام خرید، آماده سازی و ذخیره آنها جلوگیری کرد. از این رو برای پیشگیری از مسمومیتهای غذایی باید راه های نگه داری صحیح و امن غذا را بررسی نمود.

اصول اولیه سالم نگه داشتن مواد غذایی

1) شست و شو: دستها و سطوح آشپزخانه تان را مرتب تمیز کنید چرا که باکتریهای بیماریزا در مکان های بسیاری از جمله دست ها، ظروف آشپزی و تخته های برش گوشت قادر به ادامه حیات هستند.

·       شیوه صحیح شستن دستها به این شکل است که آنها را به مدت 20 ثانیه با صابون و آب جاری بشویید. هنگام شستن دستها دقت کنید که پشت دست، بین انگشتان و زیر ناخن ها کاملا تمیز شوند.

·       ظروف و سطوح آشپزخانه را بعد هربار استفاده تمیز کنید.البته شستن آنها با آب خالی مانع گسترش میکروبها نمیشود بلکه باید برای اطمینان از پاک بودن ،آنها را با آب داغ و صابون و در نهایت مایع سفید کننده تمیز کرد.

·       حتی اگر قصد پوست کندن میوه و سبزی را هم داشته باشید باید قبل از استفاده آنها را تمیز بشویید چرا که باکتریها میتوانند هنگام بریدن و یا پوست کندن این مواد به راحتی وارد آنها شده و ایجاد آلودگی نمایند.

2) تفکیک مواد غذایی مختلف: اگر شما دستها و سطوح آشپزخانه را به خوبی شسته و تمیز کرده باشید موادی از جمله گوشت قرمز، گوشت پرندگان، غذای دریایی و تخم مرغ باز هم میتوانند موجب انتشار بیماری شوند که راه جلوگیری از آن جدا کردن و تفکیک مواد غذایی میباشد.

·       از ظروف و تخته های برش جداگانه برای مواد غذایی خام استفاده شود.

·       هنگام خرید در فروشگاه، مواد غذایی از جمله انواع گوشت و غذای دریایی و تخم مرغ را جدا از سایر مواد بگذاریم و هنگام قرار دادن در یخچال هم آنها را از هم جدا کنیم.

3) پخت و پز: اکثر مردم فکر میکنند که میتوانند با چک کردن رنگ و بافت یک غذا به سادگی به پخته بودن یا نبودن آن پی ببرند اما اینها کافی نیستند و برای تشخیص درست میتوان از چند راه ساده ولی موثر استفاده کرد:

·       از یک دماسنج استفاده کنید تا مطمئن شوید که غذا به حداقل دمایی که برای پختن لازم است رسیده باشد. برای مثال دمای داخل یک تکه گوشت کامل باید هنگام پخته شدن63 درجه سانتی گراد باشد. تخم مرغ نیز باید تا زمانی که زرده آن کاملا سفت میشود بپزد.

·       در هنگام صرف غذا باید آنرا گرم نگه داشت و بعد از آن هم باید باقیمانده را بلافاصله در یخچال قرار داد.

4) سرد کردن: با وجود تمام اقدامات انجام شده در راستای حفظ سلامت غذا باز هم باکتریهایی هستند که میتوانند درون مواد غذایی رشد کرده و آنها را آلوده کنند. برای جلوگیری از این روند باید مواد غذایی را در جای خنک نگه داری کرد.

·       غذاهایی مانند میوه و سبزی، شیر، تخم مرغ و گوشت را که به سرعت فاسد میشوند سریعا سرد کنید.

·       هیچگاه برای باز کردن یخ یک ماده غذایی از پیشخوان آشپزخانه و یا سینک ظرفشویی استفاده نکنید و این کارها را داخل یخچال انجام دهید.

ده حقیقت در مورد سلامت غذایی بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی

1)   بیش از 200 بیماری از طریق غذاها ایجاد میشوند.  

هرساله میلیونها نفر از مردم دنیا به علت خوردن غذاهای غیربهداشتی بیمار شده و عده ای هم جان خود را از دست میدهند. بیماریهای اسهالی که در نتیجه خوردن آب و غذای آلوده ایجاد میشوند خود به تنهایی سالانه حدود 5/1 میلیون کودک را به کام مرگ می کشانند.

2)   غذای آلوده میتواند مشکلات طولانی مدتی را برای سلامتی فرد ایجاد کنند.

رایج ترین نشانه های مسمومیت غذایی دل درد، استفراغ و اسهال میباشند.

غذاهای آلوده با فلزات سنگین یا سم ها ی تولید شده توسط میکروارگانیسم ها میتواند عوارضی از جمله سرطان یا ناهنجاری های عصبی را برای سلامت انسان به وجود بیاورد.

3)   مسمومیت غذایی افراد آسیب پذیر را بیش از سایر گروه ها تحت تاثیر قرار میدهد.

مسمومیتهای غذایی که به علت مصرف غذاهای آلوده ایجاد میشوند تاثیر شدیدتر و سخت تری روی افراد با وضعیت جسمانی ضعیف داشته و میتوانند به راحتی به بیماری و حتی مرگ منجر شوند.عواقب ابتلا به این مسمومیتها در نوزادن، زنان باردار، بیماران و افراد مسن معمولا جدی تر است و میتواند کشنده هم باشد.

4) آلودگی غذا ها در شرایط و مکانهای بسیاری میتواند اتفاق بیفتد.

امروزه تهیه مواد غذایی روندی پیچیده است و غذا قبل از اینکه به دست مصرف کننده برسد مراحل مختلفی مانند کشت در مزرعه، درو کردن محصول، ذخیره سازی، نقل و انتقال و پخش در بازار را طی میکند و از آنجایی که امکان آلودگی در هر یک از این مراحل وجود دارد بنابراین خطر آلودگی پیوسته مواد غذایی را تهدید میکند.

5) جهانی شدن امر سلامت غذایی را پیچیده و ضروری کرده است.

مساله ی جهانی شدن تولید و تجارت غذا باعث طولانی تر شدن زنجیره غذایی و پیچیده شدن روند تحقیق بر روی علت شیوع مسمومیتهای غذایی شده است.

6) سلامت غذایی امری است که نیازمند همکاری چندین بخش مختلف میباشد.

برای بهبود وضعیت سلامت غذا چندین گروه متخصص با استفاده از بهترین دانش و تکنولوژی روز دنیا با هم کار میکنند. همچنین ادارات و نهادهای دولتی، بخشهای مرتبط با سلامت جامعه، کشاورزی، آموزش و پرورش و بازرگانی نیز باید با یکدیگر همکاری داشته و در جهت ارتقای سلامت غذایی بکوشند.

7) آلودگی غذایی بر روی اقتصاد یک کشور تاثیر به سزایی دارد.

آلودگی غذایی علاوه بر تاثیراتی که به طور مستقیم بر سلامتی افراد جامعه میگذارد،باعث ایجاد موارد دیگری از جمله کاهش صادرات مواد غذایی و گردشگری، کاهش امکان امرار معاش برای افرادی که با مواد غذایی سر و کار دارند و همچنین کاهش پیشرفت اقتصادی در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافتهمیشود.

8) برخی از باکتریهای مضر نسبت به داروها مقاومت پیدا کرده اند.

مقاومت نسبت به داروهای ضدمیکروبی اکنون به یک معضل جهانی تبدیل شده.استفاده بیش از حد و یا سوء استفاده از این نوع داروها در کشاورزی و دامداری (علاوه بر استفاده های درمانی آن برای انسان) یکی از عواملی است که منجر به مقاومت نسبت به آنها میشود.

9) هر فرد سهمی در نگهداری غذا به شیوه صحیح دارد.

تلاش برای دستیابی به سلامت غذایی یک مسئولیت همگانی بین دولت، صنعت، دانشگاه ها، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان میباشد که این امر نیازمند بهره مندی از دانش در زمینه های مختلفی مانند سم شناسی، میکروبشناسی، تغذیه و اقتصاد است.

جماعتهای محلی، گروه های زنان و تحصیلات در مدرسه هم نقش مهمی در آگاه کردن مردم برای نگهداری درست از غذاهایی که استفاده می کنند دارد.

10) مصرف کنندگان باید آگاهی کافی از مساله سلامت غذایی داشته باشند.

مردم باید آگاه شده و در انتخاب غذا عاقلانه تصمیم گیری کنند. آنها باید با استفاده از اطلاعاتی که بر روی برچسبهای موادغذایی نوشته شده، به خطرهای معمول که غذا را تهدید میکنند و نحوه ی نگهداری درست غذا برای جلوگیری از آلودگی های غذایی پی ببرند.

منابع:

"10 facts on foodsafety" ,available online at:  http://www.who.int/ features/factfiles/food-safety/en/index1.html

"CDC and foodsafety" ,available online at: http://www.cdc.gov/foodsafety/cdc-and-food-safety.html

"food safety" ,available online at: http://www.cdc.gov/foodsafety/prevention.html