برای بزرگسالان مبتلا به حساسیت غذایی، کلیه موارد مرتبط با غذا می تواند زمینه ایجاد کننده نگرانی باشد. این مساله به این دلیل مهم است که در تماس قرار گرفتن با یک عامل محرک غذایی این پتانسیل را دارد که موجبات یک واکنش آلرژیک جدی را برای شخص فراهم آورد.

آلرژی ها عمدتا نتیجه ی واکنشی هستند که در سیستم ایمنی آغاز می شود. بعنوان مثال، اگر شما نسبت به تخم مرغ دارای آلرژی باشید، سیستم ایمنی شما  پروتئینی که در تخم مرغ یافت می شود را بعنوان آلرژن (محرک) شناسایی می کند.

سیستم ایمنی بدن بوسیله تولید آنتی بادی هایی که ایمونوگلوبین E (IgE) نامیده می شوند، واکنش نشان می دهد. این آنتی بادی ها قادر به اتصال به سلول هایی در پوست ، ریه و شش ها و قسمت های گوارشی بدن هستند. زمانی که شما مجددا در معرض عامل محرک قرار می گیرید، سلول ها ماده ای شیمیایی شامل هیستامین آزاد می کنند که این ماده موجب بروز علائم حساسیت غذایی شامل خارش، کهیر، ورم، اسهال ، خس خس و واکنشی بسیار تهدید کننده برای سلامت که شوک آنافیلاکسی نامیده می شود، می گردد. در صورت عدم رسیدگی فوری در این موارد (تزریق اپی نفرین و مراقبت های بیمارستانی) ، شوک آنافیلاکسی می تواند کشنده باشد.

عواملی که خطر بروز شوک آنافیلاکسی را افزایش می دهند عبارتند از:

• دارا بودن سابقه آسم
• قرار داشتن در سنین نوجوانی و نونهالی
• فاصله طولانی مابین بروز علائم حساسیت غذایی و دریافت اپی نفرین برای درمان
• فاقد علائم پوستی همچون کهیر بودن

عوامل موثر در ابتلا به حساسیت غذایی:

زمینه وراثتی: افراد دارای سابقه آسم و تنگی نفس ، اگزما ، کهیر و آلرژی هایی همچون حساسیت و زکام بهاره در خانواده شان، بیش از سایرین مستعد ابتلا به حساسیت غذایی هستند.

سابقه حساسیت غذایی: در کودکان مبتلا به حساسیت غذایی ممکن است مدتی این حساسیت متوقف گردد اما در برخی موارد مجددا در زندگی آینده شان بروز می نماید.

دیگر حساسیت ها: در صورتیکه شما دارای سایر حساسیت ها همچون اگزما، زکام بهاره و غیره باشید، احتمال ابتلای شما به حساسیت غذایی نیز بالاتر است.

آسم: آسم و حساسیت غذایی معمولا همراه با  هم بروز می کنند. زمانیکه هردو با هم بروز کنند علائمشان نیز شدت می یابند.

میان حساسیت غذایی و عدم تحمل های غذایی تفاوت قابل ملاحظه ای وجود دارد.یک حساسیت غذایی سیستم ایمنی را درگیر میکند درحالیکه در عدم تحمل های غذایی همچون عدم تحمل لاکتوز سیستم ایمنی دخیل نمی گردد. عدم تحمل غذایی معمولا جهاز هاضمه را درگیر می نماید و موجب علائم ناراحت کننده ای همچون درد شکمی، حالت تهوع، استفراغ و اسهال می شود اما هیچ خطر تهدید کننده ای همچون شوک انافیلاکسی به همراه ندارد.

محرک های غذایی رایج(آلرژن های غذایی)

عمده ی الرژن های غذایی پروتئین های شیر گاو، تخم مرغ، بادام زمینی ، گندم ، سویا، ماهی، صدف ها و مغزهای آجیلی می باشند. در برخی گروه های غذایی ، بویژه مغزها و غذاهای دریایی ، حساسیت نسبت به یک عضو از یک گروه غذایی ممکن است موجب حساس شدن فرد نسبت به سایر اعضای آن گروه نیز گردد.

• حساسیت به تخم مرغ: تخم مرغ به طور بالقوه بد نمی باشد. اما وقتی فردی به آن حساس است، بدن اینگونه برداشت می کند که این ماده مضر است. زمانی که فردی حساس به تخم مرغ است، سیستم ایمنی بدنش واکنش شدیدی نسبت به پروتئین های تخم مرغ نشان می دهند. بنابراین هر دفعه با ورود ماده ای حاوی تخم مرغ به سیستم هاضمه ، بدن پروتئین های آن را بعنوان مهاجم های مضر شناسایی کرده و واکنش نشان می دهد.
• حساسیت به ماهی: حساسیت به ماهی دقیقا مشابه به حساسیت به غذاهای دریایی نیست. غذاهای دریایی شامل ماهی(تن و کاد) و سخت پوستان دریایی (لابستر و صدف) می باشد. با این حال ماهی و سخت پوستان دریایی از نظر بیولوژیکی متفاوت هستند. بنابراین سخت پوستان دریایی موجب بروز آلرژی در فردی که حساسیت به ماهی دارد، نمی گردد.
• افراد حساس به ماهی ممکن است به برخی گونه های ماهی حساس باشند نه تمامی گونه ها. اگرچه بیشتر واکنش های آلرژیک به ماهی زمانی اتفاق می افتند که فرد این ماده غذایی را مصرف کند، گاهی اوقات ممکن است فرد با لمس ماهی و یا تنفس بخارات حاصل از پخت ماهی نیز واکنش آلرژیک بروز دهد!
• حساسیت به شیر گاو: این نوع حساسیت رایج ترین نوع حساسیت غذایی در میان نوزادان و کودکان می باشد. علائم این الرژی از ملایم(کهیر) تا شدید(شوک انافیلاکسی) طبقه بندی می شوند. تقریبا 5/2 درصد از کودکان کمتر از 3 سال دارای حساسیت به شیر گاو می باشند. به منظور جلوگیری از بروز واکنش آلرژیک ، خودداری از مصرف شیر گاو و محصولات حاوی آن ضروری می باشد.
• حساسیت به بادام زمینی: این حساسیت نیز جزو رایج ترین حساسیت های غذایی است. بادام زمینی قادر است موجب بروز واکنش های شدید و حتی کشنده گردد. بنابراین لازم است افراد دارای این نوع حساسیت غذایی پیش از مصرف هر ماده غذایی لیبل و برچسب محتویات را بخوبی بررسی نمایند. این حساسیت در میان کودکان به سرعت درحال رشد است. بطوریکه بر مبنای مطالعات انجام شده در آمریکا، در طی سالهای 1997 تا 2008 شیوع و بروز حساسیت بادام زمینی سه برابر شده است! مطالعات انجام شده در انگلیس و کانادا نیز رواج زیاد حساسیت به بادام زمینی در میان کودکان مدرسه ای را نشان دادند.
• حساسیت به سویا: حساسیت به دانه سویا از جمله حساسیت های رایج در میان خردسالان و کودکان است. تقریبا 4/0 درصد از کودکان به سویا حساس هستند. مطالعات نشان می دهند که حساسیت به سویا از سنین کمتر از سه سال اتفاق می افتد و با رسیدن به سه سالگی متوقف می شود.
• حساسیت به گندم: حساسیت به گندم نیز در میان کودکان رایج بوده و معمولا تا قبل از رسیدن به دوران بزرگسالی متوقف می گردد.  حساسیت به گندم نباید با حساسیت به گلوتن(بیماری سلیاک ) اشتباه گرفته شود. حساسیت به گندم موجب تحریک سیستم ایمنی می گردد اما سلیاک ؛روده کوچک را تحت تاثیر قرار می دهد که این اتفاق بواسطه یک واکنش ایمنی غیر عادی به گلوتن صورت می گیرد.

اکثر آلرژن های غذایی قادرند حتی پس از پخته شدن یا هضم در روده ها موجب بروز واکنش آلرژیک گردند، اگرچه برخی  مطالعات نشان می دهند که بیش از نیمی از کودکان دارای حساسیت به شیر و تخم مرغ قادر به تحمل این مواد در غذاهای پخته شده تحت حرارت گسترده می باشند.

برخی از محرک ها (معمولا میوه ها و سبزیجات) موجب بروز آلرژی در افراد دارای حساسیت به گرده گیاهان می گردد اما تنها در صورتی که این مواد بصورت خام مصرف گردند. علائم و نشانه ها در این موارد معمولا محدود به دهان و گلو هستند .

سندروم حساسیت دهانی(OAS) گونه ای از حساسیت نسبت به برخی سبزیجات و میوه های خام مانند سیب، گیلاس، کیوی، کلم، گوجه و فلفل سبز می باشد. مصرف  این مواد بصورت خام می تواند موجب بروز حساسیت خارشی و تیر کشیدن در ناحیه دهان، لب ها و گلو ، گردد.این عامل همچنین می تواند موجب تورم لب ها، زبان و گلو ، آبریزش و خارش چشم ها ،آبریزش بینی و عطسه گردد. تماس با میوه و سبزیجات خام ممکن است  به تنهایی موجب بروز حساسیت پوستی ، خارش و تورم گردد.

پختن و یا فرآوری میوه جات و سبزیجات می تواند براحتی پروتئین های مولد OAS را تجزیه نماید. بنابراین OAS معمولا در اثر مصرف  میوه و سبزیجات و غذاهای پخته و فرآوری شده همچون سس سیب و غیره بروز نمی کند.

درمان حساسیت های غذایی

متخصصین ایمنی و آلرژی تعلیم دیده اند تا تعیین کنند که علائم شما بواسطه ی حساسیت غذایی ایجاد گردیده یا علت آن سایر بیماری های در ارتباط با غذا همچون سندروم انتروکولیت القایی پروتئین های غذایی (FPIES) است.

حین تشخیص آلرژی شما تحت پرسش هایی همچون غذاهایی که مصرف میکنید، تناوب و شدت علائم ، و مدت زمانیکه میان خوردن غذا و هرگونه واکنش آلرژیک وجود دارد، قرار می گیرید. اغلب بروز علائم حساسیت ممکن است از چند دقیقه تا چندین ساعت پس از قرار گیری در معرض غذا بروز کند. گاهی اوقات بروز علائم به 2 تا 4 و یا 8 ساعت بعد موکول میگردد!

درمان دارویی حساسیت غذایی:

• موارد خفیف: داروهای بدون نیاز به نسخه مانند آنتی هیستامین ها  قادر به کاهش علائم می باشند. این داروها را می توان پس از قرار گرفتن در معرض غذای مولد آلرژی مصرف نمود تا از علائمی همچون کهیر و خارش ممانعت نمود.
• موارد حاد: در این موارد فرد نیازمند تزریق فوری اپی نفرین و انتقال به اورژانس می باشد. بسیاری از افراد دارای حساسیت همراه خود وسایل تزریق اتوماتیک اپی نفرین را حمل می نمایند(EpiPen,Twinject,Auvi-Q). این وسیله متشکل از یک سرنگ و سوزن مخفی می باشد که دوز معینی از دارو را با یک فشار به بدن تزریق می نماید.

منابع:

Foodallergy.org

Food Allergy: An overview, National Institute of Allergy and Infectious Diseases,(2012). {www.niaid.nih.gov}