ادویه ها طعم دهنده های غذایی  هستند که از برگ های خشک یا تازه گیاهان گیاهان دارای مصرف خانگی به دست می آیند. این گیاهان اغلب استوایی هستند. از دیرباز ادویه ها جایگاه بالایی در ملت ها ، به خصوص جوامع شرقی داشته اند؛ اما خواص این طعم دهنده های ارزشمند همچنان دانشمندان را حیرت زده میکند. طی مطالعات جدیدی که انجام شده، خواص ضد سرطانی بسیاری از این ادویه ها به اثبات رسید. مواد موثره آنها با مکانیسم های مختلفی سبب پیشگیری و درمان سرطان میشود. از این مکانیسم ها میتوان به ثاثیر بر فرایند بازسازی دی ان ای ، پاسخ های التهابی، تنظیمات هورمونی ،تمایز سلول ها ، آپوپتوز چرخه سلولی و متابولیسم کارسینوژن ها اشاره کرد. البته در این زمینه همچنان نیاز به تحقیقات و مطالعات بیشتر احساس میشود.

سرطان(malignant neoplasm) بر اثر رشد بی رویه سلول های بدن به وجود می آید که خود حاصل تاثیرات  انکوژن ها است. در عین حال مجموعه ای از ریزفاکتور ها به نفع بدن عمل میکنند و مانعی برای رشد سلول سرطانی به وجود می آورند. کشمکش میان این دو نیرو در بدن ، عامل مهمی برای بروز یا عدم بروز سرطان میباشد. مصرف ادویه جات با خواص ضد سرطانی میتواند وزنه ای باشد که این کشمکش را به نفع ما رقم میزند.

از آنجایی که بیش از 180 نوع ادویه  از جهت خواص درمانی بررسی شده اند، در این مقاله نمیتوان به تمامی آن ها اشاره کرد. لذا به مهمترین آنها از نظر اهمیت و تاثیر گذاری میپردازیم. معیار های انتخاب، فاکتور های تاثیر گذاری ، از جمله میزان جذب ، میزان تاثیرگذاری زیستی و ... بوده اند.

1. فلفل فرنگی ((pimenta dioca

این ادویه به نام های allspice ,pimento,newspice,Jamaica pepper ,kurundu و... نیز شناخته میشود. از خواصی که به این طعم دهنده اطلاق میشود به خاصیت های آنتی میکروبیال،آنتی اکسیدان ،ضد التهابی ، آنالجسیک ، آنتی پیرتیک ،ضد سرطان ، ضد تومور و مهار کننده ی رشد تومور اشاره کرد. مواد موثره این گیاه را فلاوونید ها ،فنولیک اسید ها ،کاتچین ها و چند فنیل پروپانوئید تشکیل می دهند. Billing و Sherman (1998) اعلام کردند که خاصیت آنتی میکروبیالallspice به اندازه سیر و پیاز است . به گونه ای که در کاهش بیماریزایی Escherichia coliO157:H7موثر بوده است (Takemasa et al. 2009). هرچند نگرانی هایی مبنی بر سمی بودن روغن فلفل شیرین هست. این امر میتواند به شکل تحریک التهاب،حالت تهوع و استفراغ در شرایط مصرف بیش از اندازه رخ بدهد. خاصیت ضد سرطانی آن به دلیل توانایی تاثیر آن بر cytochrome P450 (CYP)و در نتیجه، اثر گذاری بر فعال سازی زیستی کارسینوژن است. شواهد حاکی از ان است که بر cyclooxygenase (COX) و سرکوب استیلاسیون androgen receptor (AR) نیز تاثیر دارد.

2.ریحان(Ocimum basilicum)

ریحان به عنوان یک گیاه با مصرف خانگی به خصوص در جوامع ایتالیایی و جنوب شرق آسیا رواج دارد و منشا آن کشور های ایران ، هند و کشورهای استوایی آسیا می باشد. انواع گوناگونی از این گیاه شناخته شده است و یکی از مهمترین آنها ریحان شیرین میباشد که یکی از پراستفاده ترین گیاهان استفاده شده در تحقیقات بر خواص گیاهان است.ریحان آنتی اکسیدان ، آنتی توموروجنیک ، آنتی وایرال و آنتی باکتریال است که بر گرفته از موادی مانند  linalool،1,8-cineole،estragole وeugenol است . عملکرد ضد سرطان این گیاه حاصل خاصیت آنتی اکسیدانی آن است به گونه ای که مصرف 15 روزه ی عصاره ی ابی ریحان توسط موش های سوری سبب افزایش GSH ، کاتالاز و سوپراکسید دیسموتاز شده که میتواند توضیحی برای کاهش پراکسیداسیون لیپید توسط ریحان باشد. چندین مطالعه به خواص ضد توموروجنیگ ریحان اشاره کرده اند که در شرایط آزمایشگاهی ، میزان جهش را با توجه به عامل جهش کاهش داده اند. برای مثال، جهش حاصل از UV را 22%-76% ،جهش بر اثر 4-nitroquinoline-N-oxide را 23%-53% و جهش به وجود آمده توسط 2-nitropropane را 8%- 30% کاهش داده اند. همچنین داده های جدید اثبات کرده اند که ترکیبات ریحان سبب خنثی کردن آفلاتوکسین B1 و بنزو(a)پیرین می شوند. اثبات شده است که ریحان می تواند  DMBA-induced carcinogenesis را کاهش دهد. تحقیقات بیشتری نیز در این زمینه اجام شده است که خود نیازمند مقاله ای جداگانه است و در حوصله این بحث نمی -گنجد.

 3.زیره سیاه (Carum carvi)

زیره سیاه که به نام های Caraway،meridian fennel و Persian cumin نیز شناخته می شود، بومی آسیای غربی ، اروپا و آفریقای شمالی می باشد . ماده ی موثره زیره سیاه، carvone(p-mentha-1,8-dien-2-one) و limonene (p-mentha-1,8-diene) است.خاصیت آنتی اکسیدانی این گیاه در شرایط in vitro از butylated hydroxyanisole و  butylated hydroxytoluene بیشتر بود. در آزمایشات انجام شده با عامل موتاژن N-methyl-N-nitro-N′-nitrosoguanidine (MNNG) ، مشخص شد که زیره مستقیما برMNNG  تاثیرگذار نبوده و احتمالا در پاسخ ، O6-methylguanine-DNA MGMT ها درگیر است . آزمایشات in vivo  زیادی نیز در این زمینه  در رنج سرطان پوست تا روده انجام شده است. در یکی از این آزمایشات ، حیواناتی که روغن زیره مصرف می کردند به طرز قابل توجهی کمتر از گروه کنترل به پاپیلوما دچار شدند. القاء GST با ترکیبات آنتی کارسینوژنیک یک مکانیسم مهم در بسیاری از ادویه ها از جمله زیره سیاه است که ممکن است سمیت کارسینوژن را بزداید و ریسک سرطان را کم کند.

5.هل (Amomum subulatum)

هل ، یک افزودنی رایج در آشپزی هندی و بخش های مختلفی از اروپا است .مانند بسیاری از گیاهان دارویی ، هل نیز خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. به طوری که عصاره هل سیاه ،حدود 90% رادیکال های DPPH را پاک کرد. نکته جالب توجه این است که در غلظت های پایینتر ،خاصیت پاک کنندگی رادیکال های این گیاه قابل مقایسه با α-tocopherol بود. همچنین در یک آزمایش با بررسی اثر هل در رژیم غذایی موش با رژیم غذای چرب به مدت 90 روز ،2-thiobarbituric acid reactive substances (TBARS) تا 28% در بافت قلبی کاهش یافت. علاوه بر این چند آنزیم ضداکسیدان هم (کاتالاز ، سوپر اکسید دیسموتاز ، GST ) در قلب و کبد نسبت به گروه کنترل افزایش یافتند. توانایی هل در مهار کارسینوژن های شیمیایی نیز بررسی شده و کاهش قابل ملاحظه ای در CYP  کبدی و افزایش 30%  GST  مشاهده شد. این تحقیقات حاکی از آن هستند که مصرف روغن هل بر آنزیم های مرتبط با متابولیسم xenobiotic تاثیر می گزارد .تحقیقات جدید نشان دده اند که عصاره آبی به طرز قابل توجهی رشد و تکثیر اسپلنوسیت ها را به صورت وابسته به دوز افزایش داد. که بیشترین تاثیر را به همراه فلفل سیاه به صورت هم افزایی داشتند.

منابع :

 Kaefer CM, Milner JA. 17 Herbs and Spices in Cancer Prevention and Treatment. Lester Packer, Ph D. 2011:361.