شکلات تلخ به نام bittersweet  یا semisweet هم شناخته میشود و شکلاتی است که میزان کاکائوی آن بالای 60 درصد بوده و مقدار کمی شکر دارد و یا کاملا بدون شکر است. برای تهیه این شکلات به جای استفاده از چربی هایی مثل روغن پالم و روغن نارگیل از کره کاکائو استفاده شده و در فرآیند تولید آن از روغن هیدروژنه(روغن جامد)که روی میزان کلسترول خون تاثیر بدی دارد استفاده نمیشود. از مهمترین ویژگیهای شکلات تلخ خاصیت ضدسرطانی آن است که از موادی به نام آنتی اکسیدان ها ناشی میشود.

آنتی اکسیدان های شکلات تلخ

شکلات تلخ سرشار از مواد آنتی اکسیدانی است که به نام فلاوونوئید شناخته میشوند. فلاوونوئیدها در خانواده پلی فنول ها قرار داشته و خود شامل پلی سیانیدین،اپی کاتکین و کاتکین میباشند. نحوه ی عملکرد این آنتی اکسیدان ها هم به این صورت است که رادیکال های آزاد ناپایدار موجود در بدن را که میتوانند با سلولها و مواد دیگر بدن واکنش داده و باعث صدمه و حتی سرطان شوند متوقف سازند و به این صورت از سلول ها محافظت کنند.  شکلات تلخ و سایر غذاهای دارای آنتی اکسیدان مثل چای، میوه ها و سبزیجات مختلف علاوه بر اثر ضد سرطانی میتوانند بروز علائم پیری خصوصا در پوست و مغز را به تعویق انداخته و سیستم ایمنی بدن را قوی نگه دارند. نکته جالب توجه این است که هرچه شکلات تلخ مان بیشتر باشد میزان آنتی اکسیدان(فلاوونوئید) آن نیز بیشتر است و برای سلامتی بهتر میباشد.

شکلات تلخ یا شکلات شیری؟ کدام بهتر است؟

از آنجایی که شیر به آنتی اکسیدانهای موجود در شکلات متصل شده و و آنها را غیر فعال میکند، بنابراین شکلات شیری منبع خوبی از آنتی اکسیدان نیست.همچنین برای بهره برداری هرچه بیشتر از آنتی اکسیدان ها باید از خوردن شیر همراه شکلات تلخ خودداری کرد. در شکلات سفید هم که فاقد دانه های کاکائو است،آنتی اکسیدانی موجود نمیباشد.

 

خاصیت آنتی اکسیدانی(از بالا به پایین کم میشود)	درصد کاکائو(%)
پودر کاکائو	96-88
شکلات تلخ	80-45
شکلات شیری	7-5
شکلات سفید	0

 

تاثیر شکلات تلخ روی کلسترول خون

شکلات تلخ  HDL (کلسترول خوب ) را زیاد کرده و مانع اکسید شدن LDL(کلسترول بد) میشود. در توضیح باید گفت هنگامی که  LDL  اکسید می شود، یعنی با رادیکالهای آزاد واکنش میدهد. اگر این اتفاق بیفتد  LDL فعال شده و میتواند در بافتهایی از جمله بافت سرخرگ قلب تجمع کرده و به آن صدمه بزند اما آنتی اکسیدان های موجود در شکلات تلخ از کلسترول در مقابل اکسید شدن محافظت میکنند.

تاثیر شکلات تلخ روی جریان و فشار خون

فلاوونوئید های موجود در شکلات تلخ موجب ترشح نیتریک اکسید(NO) که یک گاز است از لایه ی اندوتلیومی رگ میشوند. گاز NO سیگنال هایی را به سرخرگها میفرستد که موجب کاهش مقاومت و شل شدن سرخرگ ها شده و فشار خون را پایین می آورد. در واقع شکلات تلخ از آرتریواسکلروزیس(سخت شدن شریان ها)جلوگیری میکند. به دنبال آن جریان خون در قلب و شریانها افزایش یافته و احتمال لختهشدن خون هم کم میشود. علاوه بر نیتریک اکسید ترکیباتی مانند فنول های گیاهی(plant phenols) و فنول های کاکائو(cocoa phenols) نیز سبب پایین آمدن فشار خون در شخص میشوند.

 

تاثیر شکلات تلخ بر روی مغز

شکلات باعث افزایش جریان خون در مغز شده و از سکته مغزی جلوگیری میکند. همچنین به علت داشتن ترکیبات شیمیایی مانند فنیل اتیل آمین یا PEA (همان ترکیبی که موقع احساس عاشق شدن در مغز ترشح می شود) موجب تحریک ترشح اندورفین و سروتونین میشود که همین ترکیبات باعث ایجاد حس خوب و خوشحالی در فرد میشوند.

همچنین کافئین موجود در شکلات تلخ و تئوبرومین(به میزان کمتر از کافئین) موجب برانگیختگی وهیجان فرد میشونذ. وظیفه ی تئوبرومین(که به آن اشاره شد) در اصل سخت کردن مینا ی دندان است به این معنا که شکلات تلخ برخلاف سایر شیرینیجات احتمال کرم خوردگی دندان را(البته در صورت رعایت بهداشت دهان و دندان) کم میکند.

 

شکلات تلخ سرشار از ویتامین و مواد معدنی

شکلات تلخ حاوی املاحی چون پتاسیم، مس، منیزیم و آهن به میزان بالاست به طوری که مس و پتاسیم مانع سکته می شوند. آهن بدن را در مقابل کم خونی ناشی از کمبود آهن محافظت میکند و منیزیم از دیابت نوع 2،فشار بالای خون وبیماری قلبی جلوگیری می کند.

شکلات تلخ موثر در کنترل قند خون

این شکلات با داشتن فلاوونوئید باعث کاهش مقاومت سلولها به هورمون انسولین میشود در نتیجه این هورمون با ورود به سلولها گلوکز اضافی را به گلیکوژن تبدیل کرده و ذخیره میکند و سبب میشود گلوکز موجود در خون وارد سلولها شده و قند خون کنترل شود.

مقایسه مقدار آنتی اکسیدان شکلات تلخ و میوه جات

محققین در مرکز سلامتی و تغذیه HerShey میزان آنتی اکسیدان پودر کاکائو و پودر میوه را با هم مقایسه کردند و دریافتند میزان فلاوونوئید(مواد آنتی اکسیدان) موجود در پودر کاکائو بیشتر است. آنها از دانه های کاکائو به عنوان super fruits یاد میکنند که این خود بیانگر ارزش غذایی بالی این دانه ها است. اما نکته مهم در مورد شکلات تلخ تعادل در کالری دریافتی است و از آنجایی که با خوردن شکلات تلخ مقدار زیادی کالری به دست می آید باید از خوردن غذاهای پرکالری دیگر اجتناب کرد تا اضافه وزن به همراه نداشته باشد.

 

منابع

seven proven benefits of dark chocolate by kris Gunnars, available online at : http://authoritynutrition.com/7-health-benefits-dark-chocolate, accessed : Aug 8, 2015.

Dark chocolate is healthy chocolate by Daniel J.Denoon, available online at : http://www.webmd.com/diet/20030827/dark-chocolate-is-healthy-chocolate accessed : Aug 8 , 2015.

Six health benefits of dark chocolate, available online at : http://www.fitday.com/fitness-articles/nutrition/healthy-eating/6-health-benefits-of-dark-chocolate.html, accessed : Aug 8 , 2015.

Chocolate is "super fruit", available online at : http://phys.org/news/2011-02-chocolate-super-fruit.html, accessed Aug 8 ,2015.

Cocoa and chocolate in human haelth and disease by David  Katz, available online at : http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21470061, accessed Aug 8 , 2015.

Dark chocolate University of Michigan, available online at : http://www.med.umich.edu/umim/food-pyramid/dark_chocolate.html, accessed Aug 8 ,2015.

Antioxidants in chocolate: the health benefits of chocolate , available online at : http://www.killerchocolate.com/articles/chocolate_antioxidants_health.php, accessed Aug 8 , 2015.